Eylemlerden belirli eklerle türetilip ad, sıfat veya belirteç görevinde kullanılan sözcüklerdir. Adından da anlaşıldığı üzere, eyleme benzeyen ancak eylem gibi çekimlenemediği için eylem olmayan sözcüklerdir.
Yağmurun yağması, çiftçileri çok sevindirdi.
Bu cümlede “yağ-” eylemi, “-ma” ekini aldıktan sonra bir de adlara gelen tamlanan ekini (-sı) almış. Yani bu sözcük, isim gibi kullanılmış. Ayrıca, cümleyi “Yağmurun yağmaması, çiftçileri kara kara düşündürüyor.” biçiminde söylediğimizde aynı eylemin, “eylem olumsuzluk eki” olan “-ma”yı aldığını yani eylem anlamını devam ettirdiğini, eylem gibi kullanıldığını görüyoruz. İsim çekim eki (-sı) alan, eylem gibi çekimlenmeyen; ama eylem olumsuzluk ekini alarak eylem anlamını taşıyan bu sözcük, bir eylemsidir.
Bozulan konserveleri fabrikaya iade etti.
Bu cümlede “bozul-” eylemi, “an-” ekini alarak “konserve” adının sıfatı olarak kullanılmıştır. Cümleyi, “Bozulmayan konserveleri rafa dizdi.” biçiminde söylersek, sıfatın aynı zamanda, eylem olumsuzluk ekini (-ma) aldığını, yanı eylem anlamını devam ettirdiğini görüyoruz. Aldığı ekle sıfat alarak kullanılan, aynı zamanda eylem anlamı taşıyan bu sözcük bir eylemsidir.
Yaz akşamları, eve ancak hava kararınca girerdik.
Bu cümlede “karar-” eylemi “-ınca” ekini alarak “gir-” eyleminin zamanını belirtmiş, belirteç olarak kullanılmıştır. Cümleyi “Yaz akşamları hava kararmayınca eve girmezdik.” biçiminde söylersek, belirtecin aynı zamanda eylem olumsuzluk ekini (-ma) aldığını görürüz. Aldığı ekle belirteç olarak kullanılan, aynı zamanda eylem anlamı taşıyan bu sözcük bir eylemsidir.
Verilen örneklere göre, eylemlerden türeyen eylemsiler; ad, sıfat, belirteç görevinde kullanılmaktadır. Buna göre eylemsiler üçe ayrılır:
1. İsim-Fiil (Adeylem)
Fiillerden “-me (-ma), -mek (-mak), -iş (-ış, -uş, -üş)” ekleriyle türetilip isim görevinde kullanılan sözcüklerdir.
Haftanın ilk günü okula gitmekten hoşlanmazdı.
Bu cümlede eylem (git-), “-mek” ekini alarak eylemsi olmuştur. Çünkü bu sözcüğe, eylem olumsuzluk ekini getirebildiğimiz gibi, sözcüğün, ad çekim eki olan “-den hal eki”ni aldığını görüyoruz.
Aşağıdaki örneklerde, koyu yazılan sözcükler isim-fiildir.
Kitap okumak en büyük tutkumdur.
Çocuk yatmamak için türlü bahaneler öne sürüyordu.
Yol kenarları, parklar çiçeklenmeye başladı.
Üç günden beri aramamasına üzüldüm.
Öğretmenimizin şiir okuyuşunu çok beğeniyorum.
Söz verdiği halde gelmeyişine kızdım.
Adeylemler, kalıplaşarak sıfat görevinde kullanılabilir.
Babam süzme yoğurdu çok sever.
İki yakayı asma köprüyle birbirine bağlayacaklar.
Bu cümlelerde, isim-fiil ekini alan “süzme, asma” sözcükleri, “yoğurt, köprü” adlarını niteleyerek sıfat görevinde kullanılmıştır.
Not: Eylem olumsuzluk eki “-ma, -me” adeylem eki “-ma, -me” ile şekilce benzerlik gösterir. Cümlenin anlamından bunu fark edebiliriz.
Bu okula gitme konusunda karar sizin.
Eğer hastaysan, yarın okula gitme, dedi.
Birinci cümlede “gitme” sözcüğü, adeylem ekini alarak eylemsi olmuştur, ikinci cümlede, “gitme” sözcüğü, emir kipinin 2. tekil kişisi ile çekimlenmiş, olumsuzluk ekini (-me) almış bir eylemdir.
Not: Bazı eylemler, adeylem eklerini alıp kalıplaşarak bir varlığa ad olur. Bu sözcükler artık eylemsi değildir.
Şu kazmayı küreklerin yanına koyun.
Burayı kazmayı sakın unutmayın.
Birinci cümlede “kaz-” eylemine gelen “-ma” eki, onu kalıcı bir ad haline getirmiş, sözcük, eylem anlamını tamamen yitirmiş. İkinci cümlede ise “kaz-” eylemi “-ma” ekini almış; ama eylemsi anlamını yitirmemiştir. Böylece ikinci cümledeki “kazmayı” sözcüğünü “Burayı kazmamayı kararlaştırdık.” biçiminde, eylem olumsuzluk ekiyle birlikte kullanabilir ve onun eylemsi olduğunu açıkça görebiliriz.
Aşağıdaki cümlelerde, adeylem ekini aldığı halde bir varlığa ad olarak eylemsi özelliğini kaybeden sözcükler koyu renk olarak yazılmıştır.
Ahmet dünkü YGS denemesine girmemiş.
Gerekli bilgileri danışmadan alabilirsiniz.
Dondurma, en çok, yaz aylarında tüketilir.
2. Sıfat-Fiil (Ortaç)
Eylemlerden -an(-en), -ası(-esi), -mez(-maz), -ar(-er, -r), -dik(-dık, -tik, -tık), -ecek(-acak), -miş(-mış)” ekleriyle türetilip sıfat görevinde kullanılan sözcüklerdir.
Harman yerinde, sararmış otlar bir köşeye yığılmıştı.
Bu cümlede, “sarar-” eylemi, “-mış” ekini alarak “ot” adını niteleyen bir sıfat olmuştur. Eylem olumsuzluk ekini (-ma) de alabilen (sararmamış) bu sözcük aynı zamanda eylem anlamı taşımaktadır. Dolayısıyla “sararmış” sözcüğü sıfat-fiildir.
Aşağıdaki cümlelerde koyu yazılan sözcükler, sıfat-fiildir.
Kırılan camı değiştirmek için camcı çağırdık.
Burası gerçekten görülesi bir yermiş.
Kervanımız geçilmez çölleri geçti.
Küçük kasabalarda hep bildik sorunlarla karşılaştık.
Bize, evde, yapacak bir iş bırakmamıştı.
Sıfat-fiiller, öteki sıfatlar gibi adlaşabilir.
Soruyu bilenler ödüllendirildi.
Tanıdıkları onu artık aramıyordu.
Çocuk gördüklerini annesine anlattı.
Sıfat-fiiller, “-dik” ve “-acak” ekiyle birlikte tamlanan (iyelik) eki alabilir.
Gideceğim günü size haber veririm.
Sanatçı, yazdığı mektupları kitap haline getirmiş.
İstediğiniz kitapları adresinize yollayacağız.
Sıfat-fiiller bazen sıfat görevinde kullanılmayabilir.
Bu konuyu daha önce öğrendiğimi söylemedim.
Onun beni kırmayacağını sanıyorum.
Bu görevi çok istediğinizi biliyorum.
Yakında geleceğimi ona haber verin.
Not: Sıfat-fiil eklerini alan bazı sözcükler kalıcı isim olur
Geçmişini bilmeyen geleceğine yön veremez.
Yoksullara yakacak yardımı yapıldı.
Ünlü yazarla okurlar arasında sıkı ilişki olmalı.
Evimizin giderlerini düzene sokmalıyız.
Bu su, nisan ayında çağlayan haline gelirdi.
Sabahları dolmuşa yetişmek için koşturuyordu.
3. Bağ-Fiil (Ulaç)
Eylemlerden “-ip, (-ıp, -up, -üp), -erek (-arak), -meden (-madan), -meksizin (-maksızın), -dikçe (-dıkça, -tıkça), -ince (-ınca),-eli (-alı),-ken,-a (…-a …-a), …-r …-mez (…- r …-maz), -esiye (-asıya), -casına (-cesine)” ekleriyle türetilip zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir. Cümleleri zaman veya durum yönüyle tamamlar.
Kasadaki domatesleri, seçerek aldı.
Bu cümlede, “seç-” eylemi, “-erek” ekini alarak yüklemin nasıl yapıldığını belirtir. Yani belirteç görevindedir. Bu sözcük, eylem olumsuzluk ekini (-me) de alabildiği için bağ-fiildir.
Aşağıdaki cümlelerde koyu renkli sözcükler bağ-fiildir ve bunların cümleye kattığı anlamlar karşılarında verilmiştir.
Çocuklar güle oynaya evlerine gittiler. (durum)
Dersten onu beş geçe çıktılar. (zaman)
Zaman yel olup akıyor, kuş olup uçuyor. (durum)
Çiftliğe doğru istemeyerek yürüdü. (durum)
Sorulara düşünmeden cevap verdi. (durum)
Yine farkına varmaksızın senli benli olduk. (durum)
Çocuğun yüzüne baktıkça onu hatırlıyordu. (zaman)
Akşam olunca komşular bahçede toplanırdı. (zaman)
Okulunu bitireli bir yıl bile olmamıştı. (zaman)
Ders çalışırken odada kimseyi istemezdi. (zaman)
Sofraya oturur oturmaz bir bardak su istedi. (zaman)
Toprak yağmuru doyasıya içmişti sanki. (durum)
Yağmur bardaktan boşanırcasına yağıyordu. (durum)
Zarf fiil eklerinden “-ken” ad soylu sözcüklere de eklenebilir. Bu durumda, eklendiği sözcüğe zarf görevi kazandırır ama onu eylemsi yapmaz.
Yağmur yağarken evden dışarı çıktım.
Konuya başlarken bazı kaynak kitaplar tavsiye etti.
Dün evdeyken kapının zili çalıverdi.
Babam öğrenciyken burada kimsecikler yokmuş.
Bu cümlelerin birincisinde “yağ-” eylemine gelen ve ikincisinde “başla-” eylemine gelen “-ken” eki zarf-fiil oluştururken, üçüncüsünde “ev” ismine, dördüncüsünde “öğrenci” ismine geldiği için zarf-fiil oluşturmamıştır.
Not: Bazı sözcükler bağ-fiil eki almış görünse de bağ-fiil olmayabilir.
Ona danışmadan bu konuda karar verme.
Başvuru için danışmadan belge alabilirsiniz.
Bu cümlelerin birincisinde “danışmadan” sözcüğü “danış-” eylemine getirilen “-madan” ekiyle yapılan ve eylemin nasıl yapılacağını, durumunu bildiren bir bağ-fiildir. İkinci cümlede ise “danışma” adına “-den” hal eki getirilmiştir. Dolayısıyla bağ-fiil değildir.
Aşağıdaki cümlelerde, şekilce zarf-fiillere benzeyen ama fiilimsi olmayan sözcükler koyu olarak yazılmıştır.
Annemin yaptığı sarmadan iki tane aldım. (ad)
İnşaattaki tahta kalıp bugün sökülecek. (ad)
SORULAR
1. Hayatın bütün inceliklerinden kopup insanlığın ortak
I II
dertlerinden soyunduğumuz, çok iyi yaşayabilecekken
bilinmez bir nedenle bundan vazgeçerek yüzümüzü
III IV
ölüme döndürdüğümüz bugünlerde acıklı hikâyeleri
V
hatırlıyoruz.
Yukarıdaki cümlede numaralanmış sözcüklerden
hangisi "eylemsi (fiilimsi)" değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
2. Aşağıdaki dizelerin hangisinde altı çizili eylemsi
diğerlerinden farklı türde bir eylemsidir?
A) Sanki hiç görmemişti, şaşılacak şey sanmıştı.
B) Kışlık giysilere sinmiş naftalin kokusu çıktı.
C) Ağlayınca zamanın çabuk geçeceğini sanırdı.
D) Bilinmedik tarihlerde doğduğuna inanırdı.
E) Unutulan kuş adlarını hatırladı birden
3. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "sıfat-fiil"e yer verilmiştir?
A) Doğumun kabuğundan, ölümün çekirdeğine geçtim
B) Devrilen geceden sabaha, bir rüya gibi aktım
C) Suyun gözlerini örtüyorum işlemeli buğunla senin
D) Dil, emek ve ateş, işte bizim üçlümüz budur.
E) Göğün yıldız örtüsünü sarıyorum göğsüne
4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil özne görevinde
kullanılmıştır?
A) Fukaraya yardım eden, fakir olmaz.
B) Güç durumda kalanlara yardım ederdi.
C) Bugün gelenleri daha önce hiç görmemiştim.
D) Hatırımızı soranlara da selâm olsun.
E) Amcasının rahatsızlığını, geri dönenlerden öğrenmişti.
5. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "eylemsi"ye yer verilmiştir?
A) Sen mercandan adalarının altına bağlarsın beni
B) Deniz dibi bıçağımla iplerimi keserim ben
C) Sen dudaklarının sokağında kovalarsın beni
D) Sarmaşıklarla örtülü duvarından atlarım
E) Başlarım sallanan bir ağaç gibi düşünmeye
6. Aşağıdaki dizelerin hangisinde altı çizili sözcük eylemsi
değildir?
A) Yaktık geleceğimizi göçmen kuşların gözlerinde
B) Yükselen anıt kemeri gibiydim iki yanında
C) Yanımda açan suyun ölümsüz gelgitisin sen
D) Ben can çekişen bir balık gibi kokarım
E) Zamanın bakışı didikliyor, bak kayaları
7. Ve alçalırdı sessizlik bir ağaç gibi
I
Kök salardı sende ve bende, arayarak
II III
Toprağın sıraya dizilmiş suyunu
IV
Yukarıdaki dizelerde numaralanmış sözcüklerden
hangi ikisi eylemsi değildir?
A) I. ile III. B) II. ile IV. C) III. ile IV.
D) I. ile II. E) II. ile III.
8. Düşünce bir anlatım biçimidir, buna yasak konamaz.
I II
Yasak konması, insanoğlunu "arpacı kumrusu" ya da
III
"İspinoza" benzetmek anlamına gelir. Kumru ve ispinoz
IV
düşünmez; düşünmek insana özgüdür çünkü.
V
Yukarıdaki parçada numaralanmış sözcüklerden
hangi ikisi eylemsi değildir?
A) I. ve V. B) II. ve III. C) I. ve IV.
D) II. ile V. E) I. ile II.
9. Eylemle bütünleşmeyen bir düşünce anlayışına da sıcak
I II
bakmaz yazar. Yalnız düşünmek yeterli değildir,
III
düşünce dillendirilmek ister. Bunu da özenle belirtmek
IV V
gerekir.
Yukarıdaki parçada numaralanmış eylemsilerden
hangisi, diğerlerinden farklı türde bir eylemsidir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
10. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "eylemsi"ye yer verilmemiştir?
A) Acıkan hasta ruhu yakıp geçer boşuna
B) Yalancıdır, kalleştir, susar kana ve cana
C) Ne tuhaf ki bunları bilenler çok
D) Cehenneme götüren cennetten kaçan yok
E) İşi bitince unutur iyilik yapanları da
11. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "eylemsi"ye yer verilmiştir?
A) Ne yaldızlı hükümdar anıtları, ne mermer
B) Ömür süremez benim güçlü şiirim kadar
C) Seni, pasaklı zaman pis bir mezara gömer
D) Ama satırlarımda senin güzelliğin ışıldar.
E) Nedense türkü söylemek istedi gönlüm.
12. Aşağıdaki dizelerin hangisinde altı çizili sözcük eylemsidir?
A) Vazgeçtim bu dünyadan, tek ölüm paklar beni
B) Ayaklar altında sürünür insan onuru
C) Artık demir almak günü gelmişse zamandan
D) Erdem ve adalet dağlara kaldırılmış
E) Gördüm, her şey bozulur, sonsuz sürüp gidemez.
13. O, Cumhuriyet döneminin önemli bir inceleme yazarı ve
I II
düşünce adamı olarak bilinmektedir. Yaşam, ölüm,
III
özgürlük gibi temel sorunları işlediğini söylemek gerekir.
IV V
Yukarıdaki parçada numaralanmış sözcüklerden
hangisi "eylemsi" değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
14. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "eylemsi"ye yer verilmiştir?
A) Değil mi ki yoksullar mutluluktan habersiz
B) Değil mi ki çiğnenmiş inancın en seçkini
C) Ezilmiş, hor görülmüş el emeği, göz nuru
D) Değmez bu yangın yeri, avuç açmaya değmez
E) Değil mi ki korkudan dili bağlı sanatın
15. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "eylemsi" kullanılmıştır?
A) Gördüm anıtlarını nice görkemli çağın
B) Başları göğe değen kuleler darmadağın
C) Ve sonsuz, tunç ölümün gazabında köledir.
D) En sağlam devlet bile günün birinde çürür.
E) Zamanın zalim eli yıkar en sağlam yapıları
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemsiye yer verilmiştir?
A) Bir genç kız kalabalığı, öğretmeni sevinçle karşılamıştı.
B) Beni salonun dibindeki açık kapıya doğru götürüyorlardı.
C) Hemen içeri girdim, burası dışarıya göre daha sıcaktı.
D) Sabriye Hanım, kol demirinin birini kaldırdı.
E) Duvara asılmış petrol lâmbasının aydınlattığı odada
oturuyorduk.
17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük
eylemsi değildir?
A) Yaşından beklenmez bir çeviklikle arabadan atladı.
B) Şimdi bahçede, karları temizlenmiş toprak yolda yürüyorduk.
C) Upuzun koridorda hocayla yan yana yürümeye başladık.
D) Bu akşam bana, karanlık da çocuk oyuncağı gibi
geliyordu.
E) Donmuş ayaklanma pek uzun gelen bir bekleyişten
sonra kapı açıldı.
18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "eylemsi"ye yer
verilmiştir?
A) İstanbul açları tokları, hastalarıyla aynı kıta üzerinde
bulunuyor.
B) Bu saatte yeryüzünün birçok limanına gemiler yanaşır.
C) Ben bu sokağın öğle paydosundaki halini de bilirim.
D) Kapalıçarşı'nın küçük esnafları el kadar küçük dükkânlarını
açtı.
E) Eski elbiseciler kapılarının önlerine çıkıp oturdular.
19. Alnımı soğuk cama dayadım; önümden bir nehir gibi
I
akıp giden topraklara daldım. Uyumuyordum, ama
II III IV
galiba rüya görüyordum.
V
Yukarıdaki parçada numaralanmış sözcüklerden
hangi ikisi eylemsidir?
A) I. ile II. B) II. ile III. C) III. ile IV.
D) IV. ile V. E) III. ile V.
20. Koridor gerçekten uzundu ama o saatte bana,
olduğundan da uzun görünmüştü, git git bitmiyordu.
I
Önümüzde korkunç şekiller halinde kımıldayan
II
gölgelerimize, içimde sebepsiz bir ürpertiyle bakarken,
III
karşımda kol demirleri vurulmuş bir kapı ve onun dibinde
IV
fitili kısılmış gemici feneri gördüm.
V
Yukarıdaki parçada numaralanmış sözcüklerden
hangisi diğerlerinden farklı türde bir eylemsidir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
21. Durduğum yerde duyduğum ses bana yalnızca bir şeyin
I II
geçmiş olduğunu, bir geçiş olduğunu düşünmemi
III IV V
söylüyor.
Yukarıdaki cümlede numaralanmış eylemsilerden
hangi ikisi diğerlerinden farklı türde eylemsidir?
A) I. ve IV. B) II. ve V. C) III. ve IV.
D) IV. ve V. E) I. ve V.
22. Dağa tırmanan insanın nefesini kim bilir?
I
Kim tanır, dorukta karşılaşılan basıncın sesini,
II III
Kulaktan paralayışını, göğsü daraltışını
IV V
Yukarıdaki dizelerde numaralanmış sözcüklerden
hangisi "eylemsi" değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
23. Gözle görülmeyen, ancak kalple hissedilen bir titreyiş,
inceden inceye bir karıncalanış, içten içe bir kaynayış.
Yukarıdaki parçada kaç tane fiilimsi kullanılmıştır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
24. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi ekeylemin
geniş zamanıyla çekimlenmiştir?
A) Aşkın yarası kurşun yara gibidir.
B) Onu nasıl bulduğumuzu merak etmiş olmalıydı.
C) Bu, sarışın, yakışıklı, terbiyeli, sanatkâr bir gençti.
D) Evleri, okulun iki sokak altındaydı sanki.
E) Onların evine yaptığım ilk ve son ziyaretti.
25. Basra Körfezi'nde bir hafta denizin yükselmesini
bekledik, oralarda, bilirsiniz, suların yükselip çekilme
I II III
zamanı olayı vardır. Büyük gemiler ancak sular
yükseldiği günlerde körfeze girip çıkabilir.
IV V
Yukarıdaki parçada numaralanmış sözcüklerden
hangi ikisi "eylemsi" değildir?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve IV.
D) II. ve V. E) I. ve III.
26. Hayal gücüm hemen çalışmaya başlamıştı. Fırat'la
I
Dicle'yi yıllarca gece gündüz demeden, dağları, taşları,
II
vadileri, çölleri koşa koşa geçerek birbirini arayan iki
III IV V
divâne sevgiliye benzetmiştim.
Yukarıdaki parçada numaralanmış sözcüklerden
hangi ikisi diğerlerinden farklı türde bir eylemsidir?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve V.
D) I. ve V. E) IV. ve V.
27. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiille kurulmuş
yan cümlecik, temel cümleciğin dolaylı tümleci görevindedir?
A) Bir de babacığımın bu işe pek üzülmüş olduğunu
hatırlıyorum.
B) Bu işin hem memleketin, hem de bizim için pek
hayırlı bir iş olduğuna inanıyordu.
C) Eskişehir'den bahara çok benzeyen bir kış günü
ayrıldığımızı söylemişti.
D) Bundan birkaç yıl sonra, vatanım diye en çok o kara
toprağa sarılacağımı bilmiyordum.
E) Yemen'de, o tarihten önce de sonra da
rastlamadığım bir manzara gördüm.
28. Büyük aşklarının verdiği hız ve haz ile geçtikleri
I II
topraklara hayat verip, neşe saçarak koşmuşlar ve
III IV V
nihayet işte, kavuşmuşlardı.
Yukarıdaki parçada numaralanmış sözcüklerden
hangisi eylemsi değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
29. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem ek-eylemin
hikâyesiyle çekimlenmiştir?
A) Bunlar bir ev hanımına mutlaka lâzım olan bilgilerdir.
B) Ben, bu işlerde bir taş parçası kadar kabiliyetsizim.
C) Zavallı annem bu halime pek üzülürmüş.
D) Geniş bir arazinin üstünde büyük bir çiftlik vardı.
E) Süveyş Kanalı'nın güzelliğini hiçbir zaman unutmadım.
30. Aşağıdaki dizelerin hangisinde -makta/-mekte diğerlerinden
farklı türde bir ektir?
A) Koyu bir kırmızılık gökten ayırmakta yeri
B) Ötmekte fecre karşı horozlar birer birer
C) Öz çehrenizle sizleri görmekteyim bu an
D) Bir erganun (org) âhengi yayılmakta derinden
E) Çözüm o günleri hatırlamakta değil gönül
31. Eylemlerde birleşik zaman, ek-eylemin üç zamanından
birinin, eyleme getirilmesiyle oluşur.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem birleşik
zamanlı bir eylemdir?
A) Sınıfa girdikten sonra hiç korkum kalmamıştı.
B) Tatlı, sakin bir heyecan içindeydim sanki.
C) Öğrencilerle birbirimizi sevmeye çoktan hazırdık.
D) İlk öğrencilerimi hâlâ - bu yaşımda - hep o günkü
gibi hatırlarım.
E) Bütün yüz çizgilerini hafızamın derinliklerine altın çivilerle
perçinlediler.
32. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "eylemsi" ye yer
verilmemiştir?
A) Seması mavi bir şehirde yaşamak korkuludur.
B) Adımı sana sislenen bulutlar söylesin
C) Çocuk sen de anlarsın bir gün bu işi
D) İnsan evinden ayrılır, sonra unutur sevdiğini
E) Kapımın dışında devinen atlar şaha kalkmış.
33. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "eylemsi"ye yer
verilmiştir?
A) İletişim, hem mutsuzluk kaynağı, hem de özgürlük
umudumuzdur.
B) Gerçekliği ve sevgiyi sözde bulur, sözde yitiririz.
C) İki şair arasındaki söyleşiler de bir anlamda kalıplaşmıştır.
D) Bizi karanlığa ya da aydınlığa ulaştıran şey sözdür.
E) Sanat sayesinde gerçek benliğimize kavuşuruz.
34. Kalp konuşsun, dillerin ötesindeki sözlerle
I
Seslerden süzülen sözlerle, bir başka tını
II
Yükselirse eğer çığlık, susulsun, sussun aşk
III IV V
Yukarıdaki dizelerde numaralanmış sözcüklerden
hangisi eylemsidir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
35. Geniş kanatları boşlukta simsiyah açılan
I
Ve arkasında güneş doğmayan büyük kapıdan
II
Geçince başlayacak bitmeyen sükûnlu gece
III IV V
Yukarıdaki dizelerde numaralanmış sözcüklerden
hangisi eylemsi değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
FİİLİMSİLER KONU TESTLERİ – www.edebiyatogretmeni.org
36. Oturduğu ağacın altından baktığında camlı kapıda
I II
yansımasının görülmemesi ama buraya yerleştiği
III
zamanlarda hep içeride kalmayı yeğlemiş birilerince
IV
gözleniyormuş duygusuna kapıldığı oluyordu.
V
Yukarıdaki cümlede numaralanmış sözcüklerden
hangisi eylemsi değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
37. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yan cümlecik temel
cümleciğin öznesi durumundadır?
A) Polise bildirmenin sonuç vermeyeceği açıktı.
B) Şimdi daha önce yazdıklarımı okuyamıyorum.
C) Sırlarımı ona söylediğimi de hatırlamıyorum.
D) Gezilerimden birinde, onun da Viyana'da olduğunu
öğrendim
E) O da kentin caddelerini arşınlamayı çok seviyordu.
38. Bir makale mi yazdım, o yazı için kullandıklarım -atıfta
I
bulunduğum kitaplar, tuttuğum notlar vb. - yine ortalık
II III
yerde bırakılıyor ve ben başka bir çalışma için aynı
IV
odaya ya da masaya döndüğümde, kendimi yine bir
V
önceki çalışmanın kalıntılarının içinde buluyorum.
Yukarıdaki cümlede altı çizili sözcüklerden hangisi
diğerlerinden farklı türde bir eylemsidir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
39. İlk deneyimim olduğunu söyleyince
I II
En uysal atım, dediği bir kır atı hazırlattırıyor.
III
Hiç ata binmemiş olduğuma nedense
IV
Bir türlü inanamayan esmer, zayıf Türk seyise
V
Yukarıdaki dizelerde numaralanmış sözcüklerden
hangisi, diğerlerinden farklı türde bir eylemsidir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
40. Yularından tutup gezdirirken altımdaki atı
I II
Taktikler veriyor oldukça düzgün bir Türkçeyle
III
Ağzındaki Samsun sigarasına kilitlenmiş gözlerim
IV
Bilinçaltıma bir sürü soru yollarken
V
Esneklik, diyor, rahat bir duruş ve denge
Yukarıdaki dizelerde numaralanmış sözcüklerden
hangisi, diğerlerinden farklı türde bir eylemsidir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
41. Geçmiş korku ve tanıdık yılgınlığın da bir gün biteceğini
umarak yürüyen dostlarım da gitmişti.
Yukarıdaki cümlede numaralanmış eylemsilerden
hangisi tür bakımından diğerlerinden farklıdır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
42. Kardeşler! Çoktan verdim vereceğim filizi. Gittim
gideceğim yerlere; döneceğim yerlerden döndüm.
Yol alırken değiştirdi görüntüleri, zamanın çelik keskisi.
Yukarıdaki parçada numaralanmış sözcüklerden
hangisi eylemsi değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
43. Şimdi, yanına koyduğumda senin sırça ellerinin
I
Kırışmaya başlamış etli ellerimi
II III
Nasıl da yitiriyor etkisini
IV
Anılarıma serptiğim keskin naftalin
V
Yukarıdaki dizelerde numaralanmış sözcüklerden
hangisi eylemsi değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
44. Şeffaf bir akış; ileride yeniden, içinden geçerken,
I II
başkasına rastlayınca kırılmamayı dileyen ışık.
III IV V
Yukarıdaki parçada eylemsiler türlerine göre eşleştirilirse
hangisi bu eşleştirmenin dışında kalır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
45. İçten içe büyüyen çatlakların kayalıklardan kopardığı iri
I II III
bir parçayı gürültüyle aşağıya yuvarlayan bir zaman
IV V
aralığıymış düşman.
Yukarıdaki cümlede numaralanmış sözcüklerden
hangi ikisi "eylemsi" değildir?
A) I. ve II. B) II. ve IV. C) III. ve IV.
D) IV. ve V. E) I. ve IV.
46. Ben de söylemek isterdim, parlak bir bulut gibi göğe
yükselmeyi, saydamlaşmayı, biçim değiştirmeyi,
I II III
köklerimi söküp atabilmeyi düşündüğümü.
IV V
Yukarıdaki cümlede numaralanmış eylemsilerden
hangisi, diğerlerinden ayrı türde bir eylemsidir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
CEVAP ANAHTARI
1 A 21 D 41 D
2 C 22 B 42 E
3 B 23 E 43 D
4 A 24 A 44 E
5 E 25 A 45 B
6 C 26 D 46 E
7 D 27 B
8 E 28 E
9 A 29 D
10 B 30 E
11 E 31 A
12 C 32 C
13 A 33 D
14 D 34 B
15 B 35 D
16 E 36 E
17 D 37 A
18 E 38 D
19 B 39 B
20 C 40 D
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder